Μύθοι και αλήθειες για τη στοματική υγιεινή
Γράφει:
Κούβελας Νικόλαος, Επ. Καθηγητής Οδοντιατρικής Σχολής Αθηνών
πρέπει να πλένουμε τα δόντια μας μόλις ξυπνάμε το πρωί και πριν κοιμηθούμε.
ΑΛΗΘΕΙΑ: πρέπει να πλένουμε τα δόντια μας τρείς φορές την ημέρα μετά τα κύρια γεύματα.
Γιατί πλένουμε τα δόντια μας; Όχι μόνο για να έχουμε ένα καθαρό στόμα, αλλά διότι έτσι μειώνουμε την άθροιση αποικιών μικροβίων πάνω στις οδοντικές επιφάνειες. Επειδή κάθε 6-8 ώρες τα μικρόβια ξανακολλάνε στα δόντια μας, γι αυτό πρέπει 3 φορές την ημέρα μετά τα κύρια γεύματα.
Θυμόμαστε τις διαφημίσεις με οδοντόκρεμες παλαιότερα που ξεκινάνε με πλύσιμο δοντιών μόλις ξυπνήσουμε και πριν κοιμηθούμε. Eπίσης όταν κοιμόμαστε δεν εκκρίνουμε σάλιο και άρα δεν καθαρίζει καθόλου το στόμα μας.
ΜΥΘΟΣ: όταν βουρτσίζουμε τα δόντια μας το κάνουμε για να διώξουμε τις τροφές.
ΑΛΗΘΕΙΑ: όταν μιλάμε και με το σάλιο, το 90% των τροφών φεύγουν, άρα βουρτσίζουμε για έναν και μοναδικό λόγο, για να διώξουμε τη μικροβιακή πλάκα.
ΜΥΘΟΣ: Τα πρώτα δόντια – τα νεοργιλά δόντια- δεν είναι το ίδιο σημαντικά με τα μόνιμα.
ΑΛΗΘΕΙΑ: Είναι πολύ σημαντικά για δύο λόγους. Ο ένας είναι η συνήθεια του βουρτσίσματος 3 φορές την ημέρα και ο άλλος ότι τα νεοργιλά δόντια είναι πιο ευαίσθητα στο να χαλάσουν από τα μόνιμα.
Επίσης υπάρχουν δόντια που δεν παίρνουν είδηση οι γονείς, όπως ο πρώτος γομφίος που βγαίνει στα 6 χρόνια, ο λεγόμενος ‘εξαρίτης’ ο οποίος δεν αντικαθιστά κάποιο άλλο δόντι. Επομένως εάν δεν γίνεται βούρτισμα 3 φορές τη μέρα και με τον σωστό τρόπο, τότε αρχίζουν να χαλάνε και τα μόνιμα δόντια. Επίσης οι πρώτοι μόνιμοι γομφίοι, διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό και τη σύγκλιση των δοντιών. Όταν βγαίνει ο εξαρίτης μεγαλώνει και η γνάθος.
ΜΥΘΟΣ: Δεν έχει πολλή σημασία πώς πλένουμε τα δόντια.
ΑΛΗΘΕΙΑ: ‘Eχει τεράστια σημασία το πώς πλένουμε τα δόντια. Κάθε δόντι χρειάζεται βούρτσισμα 10 φορές προς 3 διαφορετικές κατευθύνσεις, γι αυτό μέχρι 7 ετών το βούρτσισμα πρέπει να γίνεται από τη μαμά. Όταν δε ματώνει το ούλο θέλει βούρτσισμα 20 φορές, εκτός εάν υπάρχει πληγή.
Αλλοιώς το να πλένει το παιδί (ή και ο ενήλικας) τα δόντια του επιφανειακά και να λέει ‘μαμά κοίτα τι ωραία μυρίζει το στόμα μου’ και η μαμά να χαίρεται απέχει πολύ από αυτό που πρέπει να γίνει.
ΜΥΘΟΣ: Τα γλυκά και η ζάχαρη χαλάνε τα δόντια στον ίδιο βαθμό, ανεξάρτητα από το πότε τα τρώμε.
ΑΛΗΘΕΙΑ: Εάν φάμε το γλυκό κατά τη διάρκεια του κυρίου γεύματος, είναι καλύτερα από το να το φάμε ανάμεσα στα γεύματα.
Επίσης, εάν πίνουμε καφέ με ζάχαρη και κάνουμε 3 ώρες να τον πιούμε και αυτό είναι βλαβερό. ΄Η πρέπει να τον πίνουμε πιο γρήγορα η να μη βάλουμε ζάχαρη!
ΜΥΘΟΣ: oι τσίχλες χαλάνε τα δόντια
ΑΛΗΘΕΙΑ: τα παλιά χρόνια όντως επικρατούσε αυτή η αντίληψη και ίσως και σήμερα λίγο. Η αλήθεια είναι ότι η τσίχλα προάγει τη δημιουργία σάλιου στο στόμα και το σάλιο είναι βοηθός ενάντια στην τερηδόνα, άρα κάθε άλλο παρά κακό κάνει. Βέβαια εάν μασάμε όλη μέρα, θα έχουμε πρόβλημα με τους αδένες!
Εάν η τσίχλα είναι light και δεν έχει ζάχαρη, αλλά έχει σορβιτόλη, είναι πολύ καλύτερα, διότι διασπάται αργότερα στο στομάχι και άρα δεν έχουμε τερηδόνα.
ΜΥΘΟΣ: Νέες θήκες πορσελάνης που δεν θέλουν τρόχισμα είναι η ιδανική λύση όταν προκύπτει σχετικό θέμα.
ΑΛΗΘΕΙΑ: ‘Oντως υπάρχουν πολύ λεπτές θήκες πορσελάνης που αλλάζουν την όψη του δοντιού σχεδόν χωρίς καθόλου τρόχισμα. Όμως έχουν μεγάλο κόστος- σχεδόν απαγορευτικό- και χρειάζονται 20 μέρες – 1 μήνα, διότι αφού παρθεί αποτύπωμα στέλνεται στην Αμερική για κατασκευή και αποστέλλεται πίσω σε 20 μέρες περίπου.
Σύσταση: όψεις με ρητίνη, το λεγόμενο bonding (μικρογλυπτική), το οποίο αλλάζει την όψη και το χαμόγελο.6-8 μπροστινά δόντια με μικρογλυπ τική αλλάζουν το χαμόγελο. Θέλει καλλιτεχνική φύση του οδοντιάτρου, διότι θέλει ταίριασμα με μάτια, στόμα και σωματότυπο.
ΜΥΘΟΣ: καλύτερα να φάμε το γλυκό με τον καφέ ανάμεσα στα γεύματα.
ΑΛΗΘΕΙΑ: Είναι άλλο ο υδατάνθρακας να είναι σε στερεή μορφή και να καταναλώνεται μαζί με το γεύμα και άλλο μετά. Μαζί είναι προτιμότερο και επίσης είναι καλύτερα να είναι σε υγρή μορφή. Εάν είναι ανάμεσα στα γεύματα πάλι είναι καλύτερα να είναι σε υγρή μορφή.
ΜΥΘΟΣ: το φθόριο μπορεί να βλάψει τα δόντια.
ΑΛΗΘΕΙΑ: το φθόριο μπορεί να βλάψει μόνο εάν υπάρχει λήψη σε μεγάλη ποσότητα. Παλαιότερα που οι Αθηναίοι πήγαιναν διακοπές στο Λαύριο και έπιναν νερό από τα πηγάδια, όπου υπήρχε μεγάλη ποσότητα φθορίου (8- 14 μέρη στο εκατομμύριο) οι άνθρωποι είχαν γερά δόντια μεν αλλά γίνονταν καφέ η μαύρα! ‘Αρα ναι πάθαιναν φθορίαση, αλλά μόνο σε τέτοιες ποσότητες μπορούσε να γίνει αυτό.
Σύσταση: 3- 6 ετών το παιδί να πίνει 0,5 mg σε 1 λίτρο νερό ή μία καραμέλα φθορίου πρίν κοιμηθεί.
Το βράδυ και μετά το βραδινό βούρτσισμα. 6-10 ετών μία καραμέλα 1 mg.Από 10 ετών και μετά δεν έχει νόημα διότι δεν διαμορφώνει ο οργανισμός επιφάνειες που έχουν αδαμαντίνη. Η αδαμαντίνη και των δεύτερων γομφίων που βγαίνουν στα 12 (δωδεκαρίτες) και των τρίτων ίσως που βγαίνουν στα 18 (φρονιμίτες) επηρεάζονται μέχρι τα 10.
‘Αρα έχει νόημα να παίρνει κανείς φθόριο μέχρι 10 ετών από οδοντόπαστα ή σε φθοριώσεις που γίνονται στα οδοντιατρεία. Αυτή η λήψη φθορίου γίνεται για την ανταλλαγή ιόντων που υπάρχουν μέσα στο στόμα, ισχυροποιούνται οι επιφάνειες των δοντιών και αποφεύγεται η τερηδόνα.
Επίσης όπου υπάρχει αρχόμενη τερηδόνα (όχι εύκολα ανιχνεύσιμη στην αρχή), μπορεί να ανασταλεί.
Με το φθόριο, το οποίο κάνει επανασβεστοποίηση στην αρχόμενη τερηδόνα και έτσι την αναστέλλει.
ΜΥΘΟΣ: Τα δόντια με τη λεύκανση χαλάνε και μπορούν να γίνουν πολλές λευκάνσεις με την πάροδο του χρόνου.
ΑΛΗΘΕΙΑ: Τo οξυγόνο που χρησιμοποιείται δεν καταστρέφει την επιφάνεια των δοντιών παρά μόνο σε …νανοεπίπεδο!
Διαρκεί μία ώρα και στο τέλος της επίσκεψης, τα δόντια έχουν αποκτήσει το 70 % της τελικής λευκότητας. Μετά από μία βδομάδα αποκτούν την τέλεια λευκότητα με χρήση λευκαντικού υλικού στο σπίτι. Μόνο το αρχικό ‘boost’ γίνεται στο ιατρείο. Εάν μετά από μήνες λόγω κακών συνηθειών, καπνίσματος κλπ. χάσουν λίγη από τη λευκότητά τους, ξαναχρησιμοποιείται το λευκαντικό υλικό και επανέρχεται. ‘Αρα μία επίσκεψη στο ιατρείο αρκεί.
ΜΥΘΟΣ: άμα μπλέξει κανείς με οδοντίατρο, μετά θα πηγαίνει συνέχεια!
ΑΛΗΘΕΙΑ: ο σωστός οδοντίατρος φροντίζει να εκπαιδεύει και να ενημερώνει τον ασθενή σωστά, ώστε να μην έχει χαλασμένα δόντια και να μην τον χρειάζεται. Γι αυτό λέγεται ‘λειτούργημα’ αυτό το επάγγελμα, διότι έχει και μία αλτρουιστική διάσταση. Στην Κίνα, ο γιατρός πληρώνεται όταν ο άνθρωπος είναι υγιής (!), όχι όταν είναι ασθενής.
ΜΥΘΟΣ: εάν γίνουν όλα όπως πρέπει προληπτικά, δεν θα υπάρχει κανένα πρόβλημα;
ΑΛΗΘΕΙΑ: ναι, εάν παράλληλα αποφεύγεται η λήψη υδατανθράκων ανάμεσα στα γεύματα και η χρήση φθορίου. Εξαιρούνται προβλήματα άλλου είδους όπως ολιγοδοντίες (λιγότερα δόντια), κλπ.
ΜΥΘΟΣ: μπορεί να μην υπάρχει σωστή στοματική υγιεινή, αλλά να έχω τέλεια δόντια;
ΑΛΗΘΕΙΑ: όχι, εκτός εάν δεν τρώτε καθόλου γλυκά και είστε από το Λαύριο (και πίνετε νερό από το πηγάδι!)
5 όπλα έχει ένας οδοντίατρος για τη στοματική υγιεινή των παιδιών
- Πρόληψη από τερηδόνα
- Πρόληψη από περιοδοντίτιδα (με βούρτσισμα και φθορίωση)- Φθοριώσεις ανά εξάμηνο (από 3- 3,5 χρονών)
- Πρόληψη από ορθοδοντικές βλάβες (απώλεια νεοργιλών δοντιών)
- Καλύψεις οπών και δοντιών στα μόνιμα δόντια
- Πρόληψη από τραύμα (με προστατευτικούς νάρθηκες) : όταν το παιδί παίζει ποδόσφαιρο, μποξ, μπάσκετ ή κάνει άλματα (για να μην σπάσουν δόντια).
